تحقیق درباره مفاهیم معماری سازمانی

تحقیق درباره مفاهیم معماری سازمانی

در دنیای امروز سیستم های اطلاعاتی از اصلی ترین منابع استراتژیک هر سازمان
به شمار می روند. بحث معماری سازمانی به جهت بهبود طراحی و مدیریت
سیستم های اطلاعاتی و افزایش اثر بخشی و کیفیت آن ها در روند فعالیت هر سازمان مطرح گردیده است. این قسمت سعی دارد که با معرفی مفاهیم درگیر در معماری سازمانی تصویر مناسبی از آن را ارائه نماید. بدین لحاظ در ابتدا به زمینه پیدایش و تعریف معماری سازمانی پرداخته و سپس مراحل مختلف فرآیند معماری سازمانی مشخص می شود. در انتها چارچوب های معروف معماری سازمانی نیز معرفی می شوند. در این قسمت با مرور این چارچوب ها و مقایسه آن ها با یکدیگر سعی در مشخص نمودن عناصر اصلی و مفهومی روش های سازماندهی این
مدل ها دارد.
2-1-1- زمینه پیدایش معماری سازمانی
در اوایل دهه 90 میلادی، با رشد انفجارگونه فناوری های اطلاعات جدید به ویژه با ابداع و همه گیرشدن اینترنت و محیط های چند رسانه ای، سازمان های بزرگ با کاربردهای متنوع این فناوری ها در واحدهای تابعه خود، رو به رو شدند. هر یک از این واحدها در جهت خاصی در حال گسترش بودند. این سازمان ها از سوئی زیر فشار تقاضاهای زیاد و روزافزون کارکنان خود و از سوی دیگر با دسترسی
به بازارهای گسترده محصولات، ناگزیر از استخدام و بکارگیری عملی محیط ها وفناوری های جدید شدند. بکارگیری مدام فناوری اطلاعاتی جدید مستلزم
سرمایه گذاری هنگفتی در این زمینه بود که برای انجام آن نیاز به توجیه اقتصادی کافی وبرنامه های استراتژیک احساس می شد. این امر خود را در سازمان های دولتی آمریکا که برای تأمین هزینه خود به بودجه عمومی دولت متکی بودند، با شدت بیشتری آشکار نمود. به دلیل شتاب روزافزون نوآوری در زمینه فناوری اطلاعات و سرمایه گذاری های بی هدف، فناوری های جدید به سرعت کهنه شده و بدون بازگشت سرمایه اولیه، منجر به خروج سرمایه از چرخه منابع سازمان ها
می شدند.

تحقیق درباره مفاهیم معماری سازمانی
درسال 1992 وزارت دفاع آمریکا پروژه تحقیقاتی را آغاز کرد که به اختصار TAFIM نامیده می شود، هدف از این پروژه تهیه یک طرح جامع برای چارچوب بخشیدن و هماهنگ کردن کلیه منابع اطلاعاتی در داخل مجموعه وزارت دفاع بود. در سال 1994 وزارت دفاع آمریکا با انتشار بیانه ای واحدهای تابعه خود را ملزم
به اجرای نتایج TAFIM و انطباق سیستم های اطلاعاتی خود با آن نمود. این تجربه مورد استقبال سایر وزارتخانه ها و مؤسسات دولتی فدرال قرار گرفت و روش ها و الگوهای بکار گرفته شده در آن در سایر سازمان ها نیز بکار گرفته شد. در سال 1996 قانونی در کنگره آمریکا به تصویب رسید که به قانون کلینگر – کوهن معروف شد. مطابق این قانون همه وزارتخانه ها و سازمان های فدرال آمریکا ملزم شدند معماری فناوری اطلاعات خود را تنظیم کنند. مسئولیت تدوین، اصلاح و اجرای معماری فناوری اطلاعات یکپارچه در هر سازمان مطابق این قانون برعهده مدیر ارشد اطلاعاتی آن سازمان قرار گرفت. قانون کلینگر – کوهن، معماری اطلاعات را چنین تعریف می کرد [ 16 ] :
“یک چارچوب یکپارچه برای ارتقاء یا نگهداری فناوری موجود و کسب فناوری اطلاعاتی جدید، برای نیل به اهداف استراتژیک سازمان ومدیریت آن” .
این قانون مهم ترین سند قانونی در مورد الزام تنظیم معماری اطلاعاتی در
سازمان های دولتی آمریکاست. به دنبال تصویب آن، سازمان مدیریت و
بودجه ریزی آمریکا نیز در رهنمودی که در سال 1996 منتشر ساخت، بر لزوم هماهنگی طرح ها و هزینه های انجام شده توسط مؤسسات دولتی آمریکا با معماری فناوری اطلاعات سازمان تأکید نمود. پس از آن تاریخ تقریباً همه مؤسسات دولتی آمریکا، از جمله وزارتخانه ها، سازمان ها، نیروی انتظامی و دانشگاه هایی که از بودجه دولتی استفاده می کنند، پروژه هایی را برای تنظیم وتدوین معماری اطلاعات خود به انجام رسانده اند. پس از این وقایع شورای مدیران ارشد اطلاعاتی آمریکا، سندی را منتشر ساخت که حاوی چارچوب معماری سازمانی دولت فدرال آمریکا است. به این ترتیب ملاحظه می شود که رهیافت معماری اطلاعات پیشینه ای در حدود کمتر از دو دهه دارد و در این مدت عمدتاً توسط مؤسسات دولتی آمریکا بکار گرفته و توسعه داده شده است.
2-1-2- تعریف معماری سازمانی
معماری سازمانی یک روش جامع برای توصیف کردن ساختار و رفتار جاری یا آینده فرآیندهای یک سازمان، سیستم های اطلاعاتی، زیر واحدهای سازمانی است و بنابراین معماری سازمانی با اهداف اصلی سازمان و یا استراتژی های راهبردی سازمان تنظیم می گردد وسعی دارد که با توجه به منابع سازمانی و مأموریت های آن بتواند فناوری اطلاعات را هر چه بیشتر با اهداف سازمان همسو نماید.
زکمن معماری سازمانی را به صورت زیر تعریف می نماید [ 17 ] :
” مجموعه ای از توصیفاتی ( مدل هایی ) که به تشریح یک سازمان از جنبه های مختلف پرداخته و بتواند منطبق بر نیازمندی های مدیریت سازمان تولید شده و در دوره حیات مفید آن، قابل نگهداری باشد” .
در واقع معماری سازمانی همان معماری سیستم های اطلاعاتی است با این تفاوت که سایر جنبه های سیستم های اطلاعاتی نظیر کاربران، موقعیت و پراکندگی جغرافیائی سیستم ها، نحوه توزیع آن ها، فرآیندهای کاری، زمان بندی کارها، انگیزه کارها، راهبردها و مأموریت های سازمان و… را نیز در نظر می گیرد. بنابراین در واقع با یک مهندسی مجدد در کل سازمان، از منظر سیستم های اطلاعاتی روبرو هستیم که آگاهانه سعی در بهبود هر چه بیشتر فرآیند های کاری سازمان از طریق فناوری اطلاعات دارد.

تحقیق درباره مفاهیم معماری سازمانی
یکی از علل اصلی بکارگیری معماری و ضرورت وجودی آن، مسئله ای به نام پیچیدگی است. پیچیدگی موجود در نرم افزار و سیستم های اطلاعاتی از نوع ذاتی بوده و نمی توان آن را از بین برد. تنها می توان این پیچیدگی را کنترل و مدیریت نمود. این پیچیدگی ناشی از متغیر وغیر دقیق بودن تقاضای کاربران، عدم درک متقابل بین کاربران و مهندسان نرم افزار، پیچیدگی فرآیند تولید، انعطاف پذیری
نرم افزار و استاندارد نبودن آن می باشد. به جز مطالب فوق مشکل توصیف و
مدل سازی رفتار سیستم های پیچیده یک سازمان خود مسئله دیگری است که موجب می شود نیاز به وجود معماری در تمامی زمینه ها بیشتر احساس شود. به طور خلاصه می توان لزوم معماری سازمانی را در ظهور سازمان بزرگ، نیاز
به طراحی و توسعه سیستم های اطلاعاتی پیچیده، ظهور سیستم های اطلاعاتی پیچیده، ظهورسیستم های اطلاعاتی با منظورهای خاص و اهمیت انعطاف پذیری سازمان ها در برابر فشارهای بیرونی نظیر تغییر کسب و کار، تغییر مأموریت ها و ساختارهای سازمانی و تغییرات سریع فناوری ارزیابی کرد.
2-1-3- مراحل فرآیند معماری سازمانی
برای آن که معماری سازمانی ایجاد و اجرا گردد احتیاج به فرآیند معماری سازمانی است. این فرآیند باید همانند دیگر فرآیندهای اصلی در سازمان به صورت پیوسته قابل اجرا باشد. به طور کلی این فرآیند را می توان به سه فاز بزرگ تقسیم کرد : – برنامه ریزی راهبردی فناوری اطلاعات : در طی این فاز اقدام به استخراج دورنما، اهداف دراز مدت و کوتاه مدت و فرصت های سازمان در حوزه فناوری اطلاعات می شود. خروجی این مرحله به عنوان راهنمای اصلی در برنامه ریزی معماری سازمانی به کار گرفته می شود.
– برنامه ریزی معماری سازمانی: در طی این فاز اقدام به تعریف معماری سازمانی و استخراج طرح های اجرائی و طرح های انتقالی لازم جهت راه اندازی آن می گردد.
– اجرای معماری سازمانی : در این فاز اقدام به پیاده سازی، راه اندازی و پشتیبانی از معماری سازمانی مطابق با طرح های اجرائی وانتقالی تهیه شده در فاز
برنامه ریزی معماری سازمانی می شود. این کار شامل مراحل پیاده سازی معماری سازمانی و نگهداری و به روز رسانی معماری سازمانی است. جزئیات این مراحل بسته به نوع چارچوب معماری انتخاب شده و متدولوژی های مهندسی نرم افزار سازمان ها فرق می کند.
2-1-4- محصولات معماری سازمانی
محصولات معماری سازمانی در واقع خروجی های معماری سازمانی به حساب می آیند. این محصولات عمدتاً به صورت متنی و گرافیکی هستند که حاصل اجرای فرآیند معماری سازمانی می باشند. در یک تقسیم بندی کلی، محصولات معماری سازمانی به دو گروه عمده قابل تقسیم هستند.

تحقیق درباره مفاهیم معماری سازمانی
– محصولات ضروری
– محصولات پشتیبان
محصولات ضروری به آن دسته از محصولات اطلاق می گردد که حذف آن ها
غیر ممکن بوده و بدون آن ها معماری کامل نخواهد بود. محصولات پشتیبان به آن دسته از محصولات اطلاق می شود که وجود آن ها ضروری نبوده ولی به تشخیص معمار جهت روشن تر شدن برخی از جنبه های خاص معماری اقدام به تولید آن ها می شود.
2-1-5- چارچوب های معماری سازمانی
همانگونه که قبلاً توضیح داده شد، یک معماری شامل تعداد زیادی مستندات
می باشد که هر یک قسمتی از سازمان را توصیف می نمایند. مشکلی که در استفاده ازاین توصیفات به وجود می آید این است که چگونه می توان به همه آن ها توجه داشت و به کار گرفت. بدین جهت و برای ایجاد نظم وسازماندهی توصیفات معماری سازمانی استفاده از یک چارچوب الزامی می باشد. چارچوب معماری سازمانی قصد دارد امکان تمرکز بر روی یک جنبه از سازمان بدون از دست دادن دیدگاه کل نگر برای تمام ذینفعان را فراهم آورد. یک چارچوب خوب، تضمین کننده جامعیت محصولات نهائی تولید شده برای معماری می باشد. چارچوب های معماری سازمانی مانند قفسه های خالی یک کتابخانه هستند که در آن مشخص شده چه چیزهائی باید تهیه شده و جایگاه هر کدام کجاست. بدین شکل هم خروجی هایی که از معماری سازمانی مورد انتظار می باشد، تعیین شده و هم چگونگی مرتب سازی آن ها بیان گردیده است. در برخی چارچوب ها علاوه بر این موضوع توصیه های اجرائی نظیر نحوه تشکیل تیم معماری، فرآیند کلی معماری و حتی تکنیک های استفاده از مدل سازی بیان داشته اند.
چارچوب های گوناگونی برای معماری سازمانی ارائه شده است، که مهم ترین آن ها چارچوب زکمن می باشد. چند چارچوب معروف دیگر مانند چارچوب های TEAF , FEAF , C41SR ارائه شده که نمونه های اجرا شده زیادی براساس آن ها وجود دارد. بعضی از آن ها ابتدا برای مقاصد خاص ارائه گردیدند و به مرور به صورت همه منظوره در آمدند. در برخی از موارد سازمان ها بسته به نیاز و سلیقه خود یکی از چارچوب های معماری را به عنوان چارچوب پایه انتخاب نموده و در صورت لزوم به سفارشی سازی آن مطابق با نیازهای خود می نمایند. در حال حاضر اغلب سازمان های بزرگ دنیا دارای چارچوب اختصاصی خود هستند که اغلب با توجه به یک یا چند عدد از چارچوب های موجود تدوین شده اند. در ادامه به بررسی برخی از این چارچوب ها می پردازیم.
2-1-5-1- چارچوب معماری زکمن
زکمن چارچوب اولیه خود را در سال 1987 ارائه نمود، سپس در سال 1992 آن را توسعه داد و تکمیل نمود. وی چارچوب معماری را چنین تعریف می نماید [ 18 ] :
“چارچوب معماری سازمانی یک ساختارمنطقی برای رده بندی و سازماندهی توصیف های مختلف از یک سازمان است که برای مدیریت سازمان و توسعه سیستم های آن سازمان حائز اهمیت می باشد” .
زکمن با ارائه یک روش و الگوی جامع در زمینه معماری اطلاعات آن را تبدیل به یک چارچوب معماری اطلاعات نمود، که در این چارچوب یک سازمان از زوایای مختلف و در کلیه سطوح مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد. زکمن معتقد به تحلیل سازمان بر مبنای یک چارچوب معماری است و می گوید تزریق فن آوری اطلاعات به یک سازمان بدون به کارگیری چارچوب معماری، سازمان را در آینده با
هزینه های متعدد نگهداری و توسعه سیستم ها، عدم کارآئی در راستای مأموریت سازمان و عدم تطابق پذیری با فناوری های روز و هزینه های سنگین تبدیل سیستم ها و داده ها روبرو می سازد.
یکی از نکات کلیدی در چارچوب معماری زکمن توجه به دیدگاه های مختلفی است که در رابطه با سازمان و سیستم های اطلاعاتی، از طرف اشخاصی با موقعیت های مختلف، وجود دارد. به عنوان مثال وقتی که از دیدگاه یک تحلیل گر سیستم
به سازمان نگاه می کنیم، در واقع سازمان را از لحاظ ” سرویس ها وفرآیندها ” مدل می کنیم . وقتی از دیدگاه مهندس سیستم به سازمان نگاه می کن

تحقیق درباره مفاهیم معماری سازمانی

پسورد فایل: www.bazaarfile.ir

مطالعه بیشتر