حفظ تنوع زيستی در ايران و زمينه‌های همکاری با CITES
CITES نهادي بين المللي زير نظر سازمان ملل متحد مي‌باشد که نظارت بر “تجارتِ گونه‌هاي وحشي گياهي و جانوري” را در دنيا به عهده دارد.
سالانه ميلياردها دلار براي تجارت گونه‌هاي وحشي گياهي و جانوري در سطح بين‌المللي تبادل مي‌شود. اين تجارت شامل شيوه‌هاي بسيار متنوعي از تجارتِ فرآورده‌هاي غذايي، چرم و محصولات دارويي گرفته تا آلات موسيقي، علوفه، الوار ساختماني، صنايع دستي و محصولات جهانگردي مي‌گردد. پيمانِ “سايتس” در روز سوم مارچ سال ۱۹۷۳ منعقد گشته و از سال ۱۹۷۵ از شهر واشنگتن‌دي‌سي به طور رسمي کار خود را آغاز کرده است.
در حال حاضر مقر اين سازمان در کشور سوييس مي‌باشد و ۱۶۹ کشور در آن عضو هستند. کشورهاي مختلف از سراسر دنيا با عضويت داوطلبانه در اين سازمان به اجراي قوانين آن متعهد شده و براي حمايت از گونه‌هاي وحشي کمياب و در معرض خطرِ گياهي و جانوري هم‌پيمان مي‌‌شوند.
ايران در سال ۱۹۷۶ در مقامِ سي‌اُم و جزو اولين کشور‌هايي بوده که به عضويت اين سازمان در‌آمده و از آن زمان تاکنون در زمره‌ي بهترين و فعال‌ترينِ اعضا همواره به مقرراتِ سازمان سرسختانه متعهد بوده است.
هرگونه واردات و يا صادراتي که مربوط به يکي از گونه‌هاي گياهي و يا جانوري مورد حمايت سايتس باشد منوط به تصويب و اجازه‌ي اين سازمان است.
تمامي کشورهاي عضو وظيفه دارند که يک يا چند مديريت اجرايي را براي صدور پروانه و همچنين راهنمايي افرادِ علاقمند به تجارت گونه‌هاي کمياب گياهي و جانوري، بگمارند.
در ايران سه سازمانِ حفاظت محيط زيست، وزارت کشاورزي و همچنين سازمانِ بين‌المللي تحقيقات ماهيان خاوياري با يکديگر همکاري دارند و هر‌کدام مسووليت بخشي از کار را عهده‌دار شده‌اند.
براي جلوگيري از سوء‌استفاده‌ي کشورهاي متخلّفي که با تجارت کنترل‌نشده و نامحدود، تنوع زيستي جهان را به‌خطر مي‌اندازند بايد تلاشي بين‌المللي صورت گيرد و سايتس چنين تعاوني را ميان کشورهاي عضو ممکن مي‌سازد.
خيلي از کشورهاي جهان هنوز به عضويت سايتس در‌نيامده‌اند و بعضي از آن‌ها نيز همچون ليبي، ايرلند، کويت، آلباني، قطر، ايسلند و سوريه اخيراً به مقرراتِ اين پيمان متعهد گشته‌اند؛ ولي کشورهاي عضو هميشه با همکاري يکديگر موفق شده‌اند کشور‌هايي را که از مقررات مصوب سايتس تخلف کرده‌اند تحت فشار قرار داده و آن‌ها را مجبور به تغيير رويه کنند تا دست از تجارت گونه‌هاي گياهي و جانوري حمايت شده بردارند و در برابرِ خواستِ دنيا تسليم شوند.
کشور پهناور ايران با ۸/۱۶۴ ميليون هکتار مساحت و بر‌خورداري از طبيعت هزار رنگي شاملِ جنگل‌هاي انبوه، ماسه‌زارهاي طلايي، رشته‌کوه‌هاي پر‌دامنه‌ي پيچ در پيچِ، باتلاق‌هاي اسرار‌آميزِ، درياچه‌هاي نمک، مراتع سرسبز و حوضچه‌هاي چشمه‌هاي کوهستاني، زيستگاهِ گونه‌هاي گياهي و جانوري بسياري است که به‌تبعِ نمونه‌هاي جهاني، بدست آوردن آمار دقيقي از آن‌ها عملاً غير ممکن است.
چرا که بشر با وجود تمامي موفقيت‌هاي بزرگي که در عرصه‌هاي علمي و پيشرفت‌هاي تکنولوژي عايد خود ساخته، هرگز مدعي تسلط بي‌چون چرا بر جهان خاکي نبوده و نيست.
اکتشاف و دستيابي به موقعيت‌هاي جديد و شناسايي گونه‌هاي زيستي ناشناخته توسط دانشمندان تأييدي بر اين تفکر مي‌باشد. صاحب‌نظران زيست محيطي تا دوازده هزار گونهي گياهي را در ايران تخمين زده‌اند که تا کنون در حدود بيش از نُه هزار گونهي آن جمع‌آوري و نام‌گزاري شده‌است.
اين رقم سبب گشته ايران به عنوان يکي از ده خاستگاه مهم گونه‌زايي گياهي در جهان مطرح شود. گستره‌ي بي‌نظير و شگفتي‌آفرينِ چهارپايان، حشرات و پرندگان ايراني در اصل حاصل پوشش گياهي وسيع و متنوع‌اي است که شامل موارد نادر و بي‌همتايي در دنيا مي‌باشد.
کوچکترين پستاندار شناخته‌شده‌ي جهان مشهور به “حشره‌خوار کوتوله”در دشت گرگان زندگي مي‌کند و بزرگترين پستاندار جهان، “وال آبي” که ۳۳ متر طول دارد و وزن آن به ۱۹۰ تُن مي‌رسد در درياي عمان و خليج فارس نيز ديده‌مي‌شود.
ايران زيستگاه بيش از ۶۰ هزار گونه حشره است که برخي از انواع آن‌ها فقط مختص اين سرزمين هستند و در هيچ جاي ديگر جهان يافت نمي‌شوند. حدود ۵۰۲ گونه پرنده در ايران زاد و ولد و يا از راه ايران مهاجرت مي‌کنند که بدليل وجود برخي از زيستگاه‌هاي منحصر به فرد نظير پارک ملي بوجاق‌ـ بندر کيانشهر هر روز گونهي نادر جديدي در اين مناطق ديده‌مي‌شود و بر غناي زيستي کشور مي‌افزايد.
همه‌ي ما کمابيش بر اهميت نژاد يوز‌پلنگ ايراني، گوزن زرد و تمساحِ ايراني(گاندو) و
حفظ تنوع زيستی در ايران و زمينه‌های همکاری با CITES
