عدم كنترل عوامل ناخواسته و كاهش روائی در تحقيقات تجربی
چكيده: در اين مقاله مفاهيم روائي داخلي و خارجي در تحقيق و نيز عوامل كه عدم كنترل آن سبب كاهش ارزش روائي داخلي و خارجي تحقيق مي شود، عرضه مي شود و براي شناسايي عوامل مذكور، از تقسيم بندي و مطالعات كمپبل واشنلي، استفاده مي شود
مقدمه
انتخاب و گزينش يك طرح ويژه، به نوع هدفهاي تحقيق، نوع متغيرهايي كه بايد مورد دستكاري قرار بگيرند و به نوع شرايط و محدوديت هايي بستگي دارد كه تحقيق بايد در آن صورت پذيرد. به عبارت ديگر، انتخاب طرح تحقيقي، به مسائلي از قبيل: چگونگي گزينش آزمودني ها براي گروههاي تجربي و شاهد، چگونگي دستكاري متغيرهاي بازيگر در موقعيت پژوهشي، چگونگي كنترل متغيرهاي نامربوط و ناخواسته در موقعيت و چگونگي نوع تجزيه و تحليل آماري كه براي تعبير و تفسير روابط بين متغيرهاي موجود در شرايط تجربي مورد استفاده قرار مي گيرد، بستگي دارد.
عدم كنترل عوامل ناخواسته و كاهش روائی در تحقيقات تجربی
در اين تحقيق براي هر يك از انواع تحقيقات تجربي (مقدماتي، حقيقي، نيمه تجربي) سه طرح مورد بررسي قرار مي گيرد و براي توصيف بهتر آنها از نشانه هايي نيز استفاده شده است كه ذيلاً اين نشانه ها را توضيح مي دهيم:
X= نشانه اي براي وجود متغير مستقل در تجربه است، نظير روش ويژه اي از آموزش زبان فارسي (هنگامي كه چند متغير مستقل در تجربه وجود دارد، به Xها انديسهايي عددي مانند و غيره داده مي شود.)
(-)= نشانه اي براي عدم وجود متغير مستقل يا عدم اجراي آزمون در تجربه است. به عبارت ديگر، خط تيره به جاي هر عاملي كه قرار بگيرد نمايانگر عدم حضور آن عامل در موقعيت تحقيق است.
T=نشانه اي براي استفاده از وسيله اي از سنجش و اندازه گيري كه گاهي ممكن است به عنوان آزمونهاي مقدماتي يا نهايي به كار رود، كه در آن حالت اگر در طرح، سمت چپ متغير مستقل قرار گيرد نماينده آزمون مقدماتي و اگر در سمت راست باشد نماينده آزمون نهايي است. (اگر در يك طرح، چند آزمون، چه مقدماتي و چه نهايي به كار رود به T ها انديسهايي عددي مانند و غيره داده مي شود.)
R= نشانه اي براي وجود گزينش تصادفي آزمودني ها و تقسيم تصادفي آنان به گروههاي تجربي و شاهد است. اگر در طرحي از طرحهاي تحقيقي، اين نشانه وجود نداشته باشد. اين بدان معني است كه طرح مذكور از روش گزينش و تقسيم تصادفي آزمودني ها بهره نگرفته است.
طرحهاي تجربي مقدماتي
عدم كنترل عوامل ناخواسته و كاهش روائی در تحقيقات تجربی
در گروه طرحهاي تجربي مقدماتي مي توان سه نوع طرح تجربي را كه متاسفانه در مطالعات و تحقيقات تربيتي بسيار متداول است، شناسايي كرد. اين طرحها در واقع طرح تجربي نيستند. در تحقيقات تجربي اساس كار بر كنترل و نظارت شديد از متغيرهاي ناخواسته و مزاحم در حوزه پژوهش استوار است. اما در طرحهاي تجربي مقدماتي اصولاً كنترل و بازبيني اين عوامل وجود ندارد، يا اگر وجود داشته باشد، بسيار ناچيز است.
1-طرح آزمون نهايي و يك گروه آزمودني
اين طرح را با استفاده از نشانه هايي كه ذكر آنها رفت مي توان بدين شكل نمايش داد:
طرح آزمون نهايي و يك گروه آزمودني
آزمون نهايي متغير مستقل گروه
T X تجربي
اين طرح، بدين گونه است كه در آن گروهي از آزمودني ها را در شرايطي قرار مي دهند كه به ظاهر فقط يك متغير مستقل در آن وجود دارد. و پس از پايان دوره تجربه از آزمودني ها براي تعيين ميزان اثر متغير مستقل، آزموني به عمل مي آوردند.
براي مثال، گروهي از دانش آموزان را در نظر بگيريد كه محققي آنان را براي مدتي معين تحت شرايط آموزشي ويژه اي از درس تاريخ قرار مي دهد و سپس در خاتمه، توسط آزموني، پيشرفت آنان را در اين ماده درسي اندازه مي گيرد. در اين جا، محقق توجهي به كنترل و نظارت بر عوامل ناخواسته در موقعيت تجربي ندارد، و احتمالاً سوالهايي مانند ((تا چه حد تجارب ويژه همزمان با آموزش اين گروه، يا تجارب گذشته آنان و همچنين ميزان انگيزه فراگيري آزمودني ها در اين تجربه دخالت داشته است؟))، براي او پيش نمي آيد.
ويژگيهاي طرح آزمون نهايي و يك گروه آزمودني
1-به علت عدم كنترل و نظارت كامل بر عوامل كاهش دهنده ارزش روائي داخلي تحقيق مانند تاريخ، بلوغ و گزينش، يافته ها و نتايج، اين دست از تحقيقات روائي داخلي با اعتباري ندارد.
عدم كنترل عوامل ناخواسته و كاهش روائی در تحقيقات تجربی
2-مي دانيم كه اساس و پايه علم بر بنياد مقايسه و جمع آوري شواهد عيني و تجربي قابل قياس بنا شده است، اما در اين دست از طرحهاي تحقيقي، جز در مواردي آنهم به صورت ضمني و شهودي يا تصوري، امكان مقايسه نتايج وجود ندارد و هيچ گونه مقررات و شرايطي هم براي آن در نظر گرفته نمي شود. بنابراين و با توجه به اصل ياد شده، ضعف مذكور، از درجه علمي بودن اين دست از مطالعات نيز مي كاهد.
3-يكي ديگر از خصوصيات اين دست از تحقيقات، تمايل شديد محقق در به كار بردن وسايل دقيق سنجش و جمع آوري اطلاعاتي، نظير استفاده از آزمونهاي ميزان شده است. مي توان گفت كه اين كار محقق در اين قبيل از تحقيقات، صرفاً در حكم سرپوشي است كه او براي گمراه كردن ديگران بر ديگي پر از اشتباه مي گذارد.
4-در اين قسمت از تحقيقات، به علت وجود كنشهاي متقابل ميان متغير مستقل X و تعصبات و تمايلات ناشي از گزينش آزمودني ها، قدرت قابليت تعميم يافته ها بسيار ناچيز است.
2-طرح آزمون مقدماتي و نهايي و يك گروه آزمودني
طرح مذكور را مي توان با استفاده از نشانه ها به شكل زير نشان داد:
طرح آزمون مقدماتي و نهايي و يك گروه آزمودني
آزمون نهايي متغير مستقل آزمون مقدماتي گروه
T2 X T1 تجربي
در اين طرح، محقق از گروهي آزمودني در همان مرحله نخست تحقيق آزموني به عمل مي آورد و سپس همان گروه را براي مدتي معين، كه بستگي به هدف تحقيق دارد، تحت نفوذ متغير مستقلي، براي مثال، ((روش آموزش ويژه اي)) قرار مي دهد و در خاتمه آزمون ديگري كه مشابه آزمون مقدماتي است، بر آنان اجرا مي كند. محقق، نتايج دو آزمون را مورد بررسي و مقايسه قرار مي دهد و تفاوت حاصل ميان ميانگين اين دو آزمون را، (اگر تفاوتي وجود داشته باشد) از نظر آماري بررسي و مطالعه مي كند.
عدم كنترل عوامل ناخواسته و كاهش روائی در تحقيقات تجربی
در اين طرح وجود آزمون مقدماتي و نهايي، به محقق امكان مقايسه نتايج حاصل از دو بار آزمون آزمودني ها را مي دهد. همچنين در اين طرح محقق با اجراي آزمون مقدماتي، عمل كنترل و نظارت در انتخاب آزمودني ها را تا اندازه اي اعمال مي كند.
ويژگيهاي طرح آزمون مقدماتي و نهايي و يك گروه آزمودني
1-اين طرح، در مقايسه با طرح آزمون نهايي و يك گروه آزمودني، به خاطر كاربرد آزمون مقدماتي، ارجح است. زيرا نتايج حاصل از اين آزمون به محقق اطلاعاتي مانند ((ميزان تجارب قبلي آزمودني ها)) را عرضه مي كند و اين آگاهي، او را در تشخيص دقيق تر و صحيح تر اثر متغير مستقل بر آزمودني ها، آماده مي سازد.
2-به علت ضعف كنترل و بازبيني از عوامل ناخواسته اي مانند تاريخ، بلوغ، آزمون و بازگشت آماري، محقق نمي تواند اطمينان داشته باشد كه تفاوت حاصل ميان نتايج دو آزمون مقدماتي و نهايي فقط به اثر متغير مستقل بازيگر در حوزه تجربه ربط دارد.
3-اثر عوامل مختلفي چون تاريخ، بلوغ، حساسيت و آمادگي ايجاد شده در آزمودني ها، در اثر اجراي آزمون مقدماتي و نيز تاثير تغيير حاصل از وسايل اندازه گيري مانند نمره گذاري، درجه بندي، مشاهده و غيره، بازگشت آماري و همچنين اثر ناشي از كنشهاي متقابل ميان تمايلات گزينش و بلوغ، گزينش و تاريخ، گزينش و حساس شدن آزمودني ها در اثر اجراي آزمون مقدماتي، سبب كاهش ارزش روائي داخلي در اين دست از تحقيقات تجربي مي گردد. به عبارت ديگر، اثر اين عوامل در حوزه تحقيق، محقق را در تشخيص صحيح اثر متغير مستقل مورد نظر بر
عدم كنترل عوامل ناخواسته و كاهش روائی در تحقيقات تجربی
پسورد فایل: www.bazaarfile.ir
