رویکردی دوباره بر هدر رفت آب در مراحل مختلف کشاورزی
بخش كشاورزي در ايران يكي از مهمترين بخشهاي اقتصادي ميباشد و اين در حالي است كه كمبود آب اصلي‌ترين عامل محدود كننده توليد محصولات كشاورزي و غذايي است.
استفاده بهينه از آب در كشوري چون ايران كه از نظر اقليمي داراي وضعيت خشك تا نيمه خشك است از اهميت فراواني بخصوص در گسترش و توسعه فعاليتهاي كشاورزي برخوردار است. بهره برداري بهينه از منابع آبي براي اين منظور جز با توجه كامل به معيارهاي اقتصادي و اجتماعي ممكن نيست‌و توجه به هزينه‌ها و فوائد اجتماعي در تخصيص منابع آب ودر بهبود عملكرد اقتصادي بخش آب.حايزاهميت است.
استان خراسان كه خشكي و پراكنش نامناسب زماني و مكاني بارندگي واقعيت گريزناپذيرآن است،نيزازاین مقوله مستثنا نبوده و استفاده بهینه ازآب و منابع آبی در تولید بخش کشاوزی آن بسیار حایز اهمیت می باشد .
لذااعمال مديريت صحيح و بكارگيري تكنيكهاي پيشرفته همچون استفاده ازسیستمهای آبیاری تحت فشاربه منظور حفظ ذخيره رطوبتي خاك وافزايش ظرفيت نگهداري آب در خاك از جمله اقدامات موثر براي افزايش راندمان آبياري ودرنتيجه بهبودبهره برداري از منابع محدود آبی مي باشد.
رویکردی دوباره بر هدر رفت آب در مراحل مختلف کشاورزی
در این طرح سیستم آبیاری تحت فشار باراني و قطره اي تواما”با توجه به معیارها و استانداردهای گزینش سیستم آبیاری تحت فشارانتخاب شده است تا با اعمال آن و ارایه مدیریت منطقی و صحیح بتوان از منبع آب موجود بهره
بیشتری گرفته، شاهد تامين و حفظ رطوبت مطلوب درختان بوده ، از رویش علفهای هرز جلوگیری نموده، در نیروی انسانی و کارگری ومصرف انرﮊی صرف جویی نموده و در نهایت راندمان و بازده آبیاری که نسبت آب ذخيره شده در ناحيه ريشه در خاك به آب تأمين شده از منبع اصلي آبياري را نمایان می کندرا تا ۹۵درصد بالا برد.
ضرورت و توسعه روشهاي آبياري تحت فشار در آبياري فضاي سبز:
توسعه يك سيستم در دو بخش كمي و كيفي امكان پذير است و سيستمي موفق خواهد بود كه همزمان در دو بخش ياد شده پيشرفت داشته باشد.
توسعه اراضي آبي ، با ميزان مصرف فعلي آب و رساندن سطح فضاي سبز به حد مناسب با منابع آب محدود عملي نخواهدشد. لذا تغيير الگوي مصرف و كنترل آب در محل مصرف و افزايش سطح زيركشت فضاي سبز ميتواند بسياري از مشكلات را بر طرف نمايد.
كنترل آب، صرفه جويي و بالا بردن راندمان آبياري در روشهاي سنتي موجود ، احتياج به صرف وقت و هزينه زيادي دارد.
تبدبل روش آبياري غرفابي با راندمان پايين به روش آبياري شياري با راندمان بالا احتياج به تسطيح دقيق دارد و اين روش در اراضي شيبدار و با توپوگرافي نا مناسب امكان پذير نخواهد بود.
در چنين شرايطي بهترين روش بالا بردن راندمان آبياري ، توسعه روشهاي آبياري تحت فشار ميباشد. اجراي اين روشها در زمان كوتاه صورت گرفته و بازده توليد در ازاء واحد حجم آب مصرفي با مديريت مناسب ، ميتواند افزايش يابد.
از عواملي كه موجب توسعه كمي روشهاي آبياري تحت فشار در كشور شده است ، مي توان كمبود منابع آب ، محدود بودن زمين مناسب در بعضي نقاط ، مكانيزه كردن عمليات زراعي ، تسريع در عمليات آبياري و مهمتر از آن
انعطاف پذيري روش آبياري تحت فشار با برنامه ريزي آبياري درطول فصل كشت و افزايش راندمان را نام برد.براي كاهش تلفات و جلوگيري از هدر رفتن منابع محدودآب درمناطق مستعد بايستي سيستم هاي تحت فشاراجراشوند .
بطور كلي روشهاي آبياري به سه دسته تقسيم مي شوند:
۱- روشهاي آبياري سنتي
۲- روشهاي مدرن آبياري سطحي
۳- روشهاي آبياري تحت فشار
بديهي است كه انتخاب هر كدام از اين روشها بستگي به شرايط توپوگرافي زمين ، خاك ، گياه ، آب و هوا ، شرايط اقتصادي- اجتماعي و فرهنگي جامعه دارد.
آبياري تحت فشار:
بطور كلي به هر روش آبياري كه در آن آب با فشار بيش از يك اتمسفر (فشارنسبي) درسطح اراضي بوسيله لوله توزيع شود آبياري تحت فشار گفته مي شود. در يك نوع تقسيم بندي ساده ، روشهاي آبياري به دو نوع آبياري ثقلي و آبياري تحت فشار تقسيم خواهد شد.
آبياري تحت فشار نيز به دو نوع آبياري باراني و قطره اي قابل تفكيك است .
آبياري باراني :
آبياري باراني روشي است كه آب با فشار بيش از يك اتمسفر در درون لوله ها جريان پيدا كرده و در روي گياه به صورت باران توسط نازلهايي كه به آب پاش معروفند پاشيده مي شود.
رویکردی دوباره بر هدر رفت آب در مراحل مختلف کشاورزی
آبياري باراني يكي از روشهاي نوين آبياري در جهان به شمار مي رود كه استفاده از آن در ۴۰ سال اخير بيشتر متداول شده است . بطور كلي مي توان گفت كه آبياري باراني از زماني كه لوله هاي سبك با اتصالات سريع و آسان به بازار عرضه شد ، توسعه يافته است.
در اين روش آب با سرعتي مساوي و يا كمتر از نفوذ پذيري خاك ، به صورت باران بر سطح زمين پخش مي شود تاخاك فرصت نفوذ پيدا كند . چنانچه شدت بارش بيش از سرعت نفوذ باشد در سطح مزرعه رواناب ايجاد شده وراندمان آبياري كم خواهد شد. بطور كلي آبياري به روش باراني را در اغلب شرايط مانند مناطق شيبدار ، خاكهاي سبك ، سنگين و شرايطي كه آبياري به طريق ثقلي امكان پذير نيست ، مي توان اجرا نمود.
مزايا و معايب آبياري باراني:
هر نوع روش آبياري داراي يك سري معايب و مزايايي است كه با در نظر گرفتن مجموعه اين معايب و مزايا بايد اقدام به انتخاب و طراحي روش آبياري نمود.
محاسن آبياري باراني:
– حذف عمليات تسطيح و كاهش هزينه هاي آماده سازي اراضي
– بدليل امكان آبياري با عمق كم ، اين روش براي اراضي با بافتهاي بسيار سبك يا بسيار سنگين مناسب خواهد بود.
– تهويه خاك به راحتي انجام ميشود.
– مبارزه با يخبندان ، آفات و انگل ها ميسر است.
– هزينه نيروي كارگري در مقايسه با روسهاي آبياري سطحي كمتر است.
– تلفات بصورت رواناب و فرسايش خاك در اين روش به حداقل مي رسد.
– راندمان آبياري در مقايسه با روشهاي سنتي بيشتر است.
– بازده محصولات آبياري در اغلب موارد بيشتر از آبياري سطحي است.
– زمين كمتري براي مسير انتقال آب هدر ميرود.
– امكان آبياري در اراضي كم عمق وجود دارد.
– در اغلب محصولات آبياري باراني باعث افزايش رشد مي شود.
– امكان آبياري در اغلب خاكها وجود دارد.
– امكان آبياري در اراضي شيبدار وجود دارد.
– امكان آبياري در اغلب شرايط آب و هوايي وجود دارد.
معايب آبياري باراني :
– نياز به سرمايه گذاري اوليه نسبتا” زيادي دارد.
– در صورت وجود باد يكنواختي توزيع كاهش مي يابد.
– كمبود توان فني در مناطق دور افتاده وجود دارد.
– شدت تبخير در مناطق گرم و خشك زياد بوده لذا تلفات در اين مناطق زياد است.
– در مناطقي كه باد شديد است تلفات آب زياد است.
– به دليل خسارت زدن به برگ محصولات ، در اين روش استفاده از آبهاي با كيفيت پايين ممكن نيست.
شرايطي كه آبياري باراني توصيه ميشود:
– براي آبياري گياهاني كه داراي ريشه كم عمق هستند.
– در اراضي با شيب زياد و عمق كم خاك زراعي
– در اراضي با نفوذ پذيري زياد
آبياري قطره اي:
آبياري قطره اي عبارتست از پخش آرام آب بر سطح خاك يا زير خاك به صورت قطرات مجزا يا پيوسته و يا بصورت اسپري ريز با فشار كم ، بوسيله قطره چكانهايي كه در طول خط انتقال قراردارند.
محاسن و معايب آبياري قطره اي:
آبياري قطره اي به دليل اعمال عمق آبياري كم و قابل تنظيم يكي از روشهاي مفيد آبياري مي باشد. مهمترين مزيت اين روش صرفه جويي در ميزان آب و هزينه هاست. سيستم آبياري قطره اي در مقايسه با ساير روشهاي آبياري و خصوصا” آبياري سطحي به آب كمتري نياز دارد.
همچنين تلفات آب در اين روش نسبتا” پايين و كم است. هزينه كارگري در مقايسه با ساير روشها به مراتب كم خواهد بود.
با بهره برداري مناسب و آبياري موضعي ، در اين روش رشد علفهاي هرز به حداقل رسيده و انتقال بذر وجود نخواهد داشت. استفاده راحت از كودها يكي ديگر از مزاياي آبياري قطره اي مي باشد. در
رویکردی دوباره بر هدر رفت آب در مراحل مختلف کشاورزی
پسورد: www.bazaarfile.ir
